Avrupa Birliği Veri Yasası 12 Eylül 2025 Tarihi İtibariyle Uygulanmaya Başlanmıştır

Avrupa Komisyonu (“Komisyon”) tarafından “Avrupa’nın dijital geleceğini şekillendirmek” vizyonu çerçevesinde kabul edilen Veri Yasası (Data Act), hakkında bilgilendirme (“Bilgilendirme”) Komisyon’un resmi sitesinde tarihinde yayınlanmıştır.

Bilgilendirme’de altı çizilen noktalar özetle aşağıdaki şekildedir;

• Avrupa Birliği’nin (“AB”) dijital geleceğini şekillendirme hedefinin temel taşlarından biri olan Veri Yasası 12 Eylül 2025 tarihi itibarıyla uygulanmaya başlamıştır. Bu düzenleme, AB’nin veri ekonomisini güçlendirmek ve rekabetçi bir veri pazarı oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır.
• Veri Yasası’nın temel hedeflerinden biri, veri ekonomisinde adillik ve kullanıcılara (bağlı ürünleri sahiplenen, kiralayan veya leasing yapan işletmeler veya bireyler) ürettikleri verilerden değer elde etme gücü vermektir.
• Bu kapsamda bağlı ürünlerin (örneğin, bağlantılı otomobiller, endüstriyel makineler, akıllı ev cihazları) kullanıcıları, bu ürünleri kullanarak birlikte ürettikleri verilere erişim, kullanım ve taşıma hakkına sahiptirler.
• Kullanıcılar, bu verileri doğrudan başka bir kuruluşa (“üçüncü taraf”) paylaşmayı seçebilir veya veri seçtikleri bir üçüncü tarafla (Dijital Piyasalar Yasası kapsamındaki anahtar oyuncular hariç) paylaşmasını isteyebileceklerdir.
• Veri sahipleri, verileri kullanıcılara ücretsiz olarak sunmalıdır. Ancak, elde edilen veriler, rakip bir bağlı ürün geliştirmek için kullanılamayacaktır. Ayrıca veri sahibi, kullanıcının onayı olmadan ürün tarafından üretilen kişisel olmayan verileri kullanamayacaktır.
• Ticari sırların gizliliğini korumak için veri sahibi ve kullanıcı/üçüncü taraf belirli tedbirler üzerinde anlaşabilecektirler.
• Veri Yasası, bir işletmenin (veri sahibi) AB veya ulusal yasalar uyarınca başka bir işletmeye (veri alıcısı) veri sunma yükümlülüğü olduğunda uygulanacak kuralları belirler. Veri paylaşım şartları ve koşulları adil, makul ve ayrımcı olmayan nitelikte olmalıdır.
• Veri paylaşmakla yükümlü olan veri sahipleri, veri alıcısından makul tazminat talep edebilecektir. Ancak mikro şirketler, KOBİ’ler ve kâr amacı gütmeyen araştırma kuruluşlarına, veriyi kullanıma sunma maliyetlerini aşan bir ücret uygulanamayacaktır.
• Veri Yasası, özellikle KOBİ’ler olmak üzere veri edinmek isteyen tüm Avrupa işletmelerini, piyasada daha güçlü konumda olan bir tarafın dayattığı pazarlık konusu olmayan haksız sözleşme şartlarına karşı korumayı amaçlamaktadır.
• Veri Yasası, müşterilerin (özel ve kamu sektörü) bir sağlayıcıdan diğerine hızlı, akışkan ve ücretsiz bir şekilde geçiş yapabilmesini sağlamak için minimum gereksinimler belirlemektedir.
• Veri Yasası, geçişi kolaylaştırmak için gerekli operasyonlar ve veri çıkışı (data egress) için alınan ücretler dahil olmak üzere geçiş ücretlerini 12 Ocak 2027 tarihinden itibaren tamamen kaldıracaktır.
• Geçiş döneminde (11 Ocak 2024'ten 12 Ocak 2027'ye kadar) sağlayıcılar, geçiş ve veri çıkışı ile ilgili maliyetleri hala müşterilerinden talep edebilirler.
• Kamu sektörü kuruluşları, istisnai ihtiyaç durumlarında (örneğin, büyük doğal afetler, pandemiler veya siber güvenlik olayları gibi kamu acil durumlarında) özel sektörün elinde bulunan verilere erişim sağlayabilecektir. Bu taleplerin belirli katı ilke ve koşullara uyması gerekmektedir.
• Veri Yasası, AB’de işlenen ve depolanan kişisel olmayan verilerin, AB veya ulusal hukuka aykırı olabilecek yasadışı yabancı hükümet erişim taleplerine karşı korunmasını sağlamaktadır.
• Uluslararası bir anlaşma yoksa veriler yalnızca üçüncü ülkenin yasal sisteminin Avrupa haklarını koruyan belirli güvenceleri karşılaması halinde erişilebilecek veya aktarılabilecektir.
• Veri Yasası’nın uygulamaya girmesiyle birlikte, Komisyon, işletmelerin adil, makul ve ayrımcı olmayan veri paylaşım sözleşmeleri yapmalarına yardımcı olmak için bir dizi model sözleşme şartı tavsiye edecektir.
• Bu şartlar, makul tazminat ve ticari sırların korunması konularında da rehberlik sağlayacaktır.
• Üye Devletler, Veri Yasası’nın etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak için bir veya daha fazla yetkili makam atayacaklardır. Birden fazla yetkili makamın bulunduğu durumlarda, ulusal düzeyde tek irtibat noktası olarak hareket etmek üzere bir veri koordinatörü atanacaktır.

Bilgilendirme’nin tam metnine buradan (İngilizce) ulaşabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Zümbül Hukuk ve Danışmanlık

info@zumbul.av.tr

İnternet sitemizde bulunan her türlü bilgi ve belge Avukatlık Kanunu ve ilgili diğer mevzuat ile Türkiye Barolar Birliği’nin Avukatlık Meslek Kuralları dikkate alınarak Zümbül Hukuk ve Danışmanlık tarafından yalnızca genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, bu yayınlarda kesinlikle reklam ve/veya ticari amaç güdülmemiştir. İnternet sitemizdeki her türlü bilgi ve belge genel geçer nitelikte olup hiçbir suretle bu yayınların eksiksiz, doğru, güncel ve güvenilir olduğu garanti ve taahhüt edilmemektedir. İnternet sitemizde yer verilen yayınlardaki bilgilerle ilgili olarak bir avukata/uzmana danışmadan söz konusu bilgi ve belgelere dayanılarak hareket edilmemelidir. İnternet sitemizdeki yayınlarda yer verilen linkler kamuya açık kaynaklardan elde edilerek yalnızca ziyaretçilerin diğer bilgi ve belgelere ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla bulunmaktadır. Bu linkler hiçbir şekilde link verilen kişi, kurum ve kuruluşları tavsiye ve/veya onay anlamına gelmemektedir. İnternet sitemizdeki yayınlar hiçbir şekilde hukuki danışmanlık sunulması veya internet sitemize herhangi bir suretle ulaşan ziyaretçiler ile avukat-müvekkil ilişkisi oluşturulduğu anlamına gelmemektedir. İnternet sitemizdeki tüm içerikler Zümbül Hukuk ve Danışmanlık mülkiyetindedir ve hiçbir içerik yazılı izin alınmaksızın kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve atıf yapılmadan kullanılamaz.