Bultenler

Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi (CSDDD)

 

  1. Giriş

Avrupa Birliği (“AB”) Konseyi tarafından, 24 Mayıs 2024 tarihinde, Avrupa Komisyonu tarafından Şubat 2022’de önerilen Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi’ne (“The Corporate Sustainability Due Diligence Directive - CSDDD”, “Direktif”) nihai onay verilmiştir. Böylelikle, AB genelinde sürdürülebilir ve sorumlu iş uygulamaları için yeknesak bir standart oluşturmaya yönelik yasama süreci tamamlanmıştır.

Söz konusu Direktif, AB içi ve AB dışı şirketlere, operasyonlarında ve tedarik zincirlerinde insan haklarına uyum ve çevre üzerindeki etkiler ile ilgili yükümlülükler getirmektedir. Direktif, kurumsal sorumluluğa ilişkin gönüllü ve çeşitli standartlardan şirketlerin insan hakları ihlallerini ve çevresel zararları önleme ve ele alma yönünde AB çapında zorunlu birtakım yükümlülüklerin öngörülmesine ilişkin önemli bir yeniliği temsil etmektedir.

CSDDD, şirketlerin sorumlu iş davranışlarına ilişkin mevcut uluslararası standartlara, yani şirketlerin insan hakları durum tespitini yapma sorumluluğunu tanıyan Birleşmiş Milletler (“BM”) İş Dünyası ve İnsan Hakları Kılavuz İlkeleri ile insan hakları durum tespiti kavramını tanıyan ve durum tespiti uygulamasını çevre ve kurumsal yönetişim sorunlarını da kapsayacak şekilde genişleten Çokuluslu Şirketler İçin Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü Kılavuz İlkeleri’ne uymasını zorunlu kılmayı amaçlamaktadır.

Direktif, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasından 20 gün sonra resmen yürürlüğe girecektir. Tüm AB üye devletlerinin CSDDD’yi ulusal mevzuatına dâhil etmeleri ve direktife uymaları için iki yılı olacaktır.

  1. CSDDD Kapsamındaki Şirketler

Direktif, sırasıyla dünya çapında veya AB pazarında belirli ciro şartını karşılayan büyük AB şirketleri ile AB dışı şirketler için geçerli olacaktır.

Dünya çapındaki net cirosu belirli bir eşiğin üzerinde olan ve belirli sayıda çalışanı bulunan AB Şirketleri için CSDDD’nin yürürlüğe gireceği zaman farklılık göstermektedir. AB üyesi olmayan Şirketler için, AB sınırları içindeki net ciroları dikkate alınacaktır.

AB üyesi olmayan şirketler için asgari çalışan sayısı eşiği öngörülmemiştir.

Buna göre CSDDD, binden fazla çalışanı olan ve net cirosu 450 milyon avroyu aşan şirketleri etkileyecektir.

Bir ana şirket, aşağıdaki durumlarda CSDDD hükümlerinden muafiyet için başvuru yapabilecektir:

  • Grubunu veya operasyonel iştiraklerini etkileyen yönetimsel, operasyonel veya finansal kararların alınmasına katılmaması durumunda,
  • AB iştiraklerinden birinin kendi adına CSDDD gerekliliklerine uymak üzere tayin etmesi durumunda.
  1.  Şirketlerin Yükümlülükleri
  • Özen yükümlülüğünün şirketlerin temel faaliyetlerinin bir parçası olması için, taslak kapsamında şirket yöneticileri tarafından, kurumsal sürdürülebilirliğin şirket politikasının bir parçası haline getirilmesi, alınan kararların çevreye, insan haklarına ve sosyal haklara etkisinin değerlendirilmesi gerekecektir.
  • Ayrıca, şirketlerin özen yükümlülüğü kapsamında kendi ve değer zincirlerinde bulunan işletmelerin faaliyetlerinin çevre ve insan haklarına etkisine ilişkin düzenli değerlendirmeler yapma, mevcut olumsuzlukları tespit etme ve giderilmesine yönelik çözümler önermesi gerekecektir.
  • CSDDD, kapsam dahilindeki şirketlerin mevcut ve potansiyel olumsuz insan haklarını ve çevresel etkileri tespit etmeleri ve gerektiğinde önceliklendirmeleri, önlemeleri, azaltmaları, sona erdirmeleri, minimize etmeleri ve düzeltmeleri gerekecektir.

CSDDD, kapsam dahilindeki tüm şirketlerin;

  • Paris Anlaşması doğrultusunda küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlandırmak,
  • 2050 yılına kadar sıfır sera gazı (GHG) emisyonlarına ulaşmak,
  • Anılan hedeflere ulaşarak sürdürülebilir bir ekonomiye geçmek

amaçlarıyla bir iklim geçiş planını benimsemesini ve yürürlüğe koymasını gerektirecektir.

4. Yaptırımlar

  • Para Cezaları: Yükümlülüklere uymayan şirketler, küresel cirolarının %5’ine kadar para cezalarıyla karşılaşabilecektir.
  • Hukuki Sorumluluk: Direktif kapsamındaki şirketler tarafından zarara yol açan olumsuz bir insan hakları etkisini kasıtlı veya ihmali olarak önlenemediği, neticelerinin hafifletilemediği, ortadan kaldırılamadığı durumlarda tazminattan sorumlu tutulabilecekleri bir hukuki sorumluluk gündeme gelecektir. Bu sorumluluk beş yıllık bir zaman aşımı süresine tabi olacaktır.
  • Kamu İhalelerinden Dışlanma: AB Üye Devletleri CSDDD uyumluluğunu kamu sözleşmelerinin ve imtiyazlarının verilmesinde bir etken olarak değerlendirebilecektir.

Saygılarımızla,

Zümbül Hukuk ve Danışmanlık

info@zumbul.av.tr