Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi

Banka Hukuku

Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi Nedir?

Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi (“GMÖBYS”), finans kuruluşları ya da ödeme kaydedici cihaz üreticileri ile birlikte özel entegratör kuruluşlar tarafından Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No. 507)’de (“Tebliğ”) belirtilen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilen satış, ödeme/tahsilat işlemleri ile bu işlemlere ilişkin mali belgelerin elektronik belge olarak oluşturulması, iletilmesi, muhafaza ve ibraz edilmesi süreçlerine ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca (“Bakanlık”) izin verilen bir sistemdir.

GMÖEBYS’nin amacı, vergi doğuran mal ve hizmet satış işlemleri ile bu işlem ve hizmetlere bağlı yapılan ödemeleri, vergi kaybı oluşturmayacak şekilde, bağımsız mobil uygulamalar aracılığıyla gerçekleştirip düzenlenecek mali nitelikli elektronik belgeler (e-belgeler) aracılığıyla kayıt altına almaktır.

GMÖEBYS’nin Gelişimi

İçinde bulunduğumuz yüzyılda bilginin büyük oranda dijitalleştiğine şahit olmaktayız. Gelir İdaresi Başkanlığı (“GİB”) ülkemizde dijital dönüşümün getirdiği konfordan ve fırsatlardan mükelleflerinin de yararlanabilmesi adına birçok alanda çalışmalar yapmaktadır.

Dijitalleşmenin getirdiği gelişmeler bilgi iletişim teknolojilerini ve finansal hayatı olumlu şekilde etkilemektedir. Elektronik belge uygulamalarındaki bu önemli gelişmeler; mükelleflerin iş ve ödeme-tahsilat süreçlerinde gerekli belgelerin oluşturulması, iletilmesi ve muhafazasında maliyet avantajı, işlem kolaylığı, etkin analiz ve denetim gibi birçok kolaylık sağlamaktadır.

Bakanlık tarafından elektronik belge uygulamalarındaki işbu gelişmeler 1 Haziran 2019 tarihinde yürürlüğe giren ve 30791 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Tebliğ ile yasal zemine oturtulmuştur.

Tebliğ ile birlikte “GMÖEBYS” olarak tanımlanan sistem çerçevesinde, mal ve hizmet satışlarına ait bedellerin tahsilatı ile mali belgelerin elektronik ortamda oluşturulmasına ilişkin satış, tahsilat ve elektronik belge uygulamalarının Bakanlıkça yetkilendirilen kurum ve kuruluşlar tarafından mükelleflerin kullanımına sunumu ve mükellefler tarafından kullanımı sırasında uyulması gereken usul ve esaslar belirlenmiştir.

Özel Entegratör Nedir?

Tebliğ’in 3.maddesinin (h) fıkrası ile birlikte özel entegratör tanımlanmıştır. Tebliğ’de yer alan tanıma göre, özel entegratör: elektronik belgelerin (e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-Serbest Meslek Makbuzu vb. diğer elektronik belgeler) düzenlenmesi, iletilmesi, alınması ve saklama hizmetleri ile ilgili mükelleflere hizmet verme konusunda GİB’den alınmış özel entegratörlük izni bulunan kuruluşları ifade etmektedir.

Tebliğ’in 4. maddesinin 4. fıkrası uyarınca elektronik belge uygulaması kapsamında, mükelleflere hizmet vermek isteyen finans kuruluşlarının e-belge düzenlenmesi konusunda iş birliği yapacağı özel entegratör ile birlikte, ödeme kaydedici cihaz üreticilerinin ise iş birliği yapacağı banka, elektronik para kuruluşu ya da ödeme kuruluşu ve özel entegratör ile birlikte gerekli teknik, yazılım ve altyapı hazırlıklarını yaparak GİB’e yazılı olarak başvurması gerekmektedir.

GİB tarafından yapılan değerlendirme süreçlerini başarılı şekilde tamamlayan ve Bakanlık tarafından da izin verilen finans kuruluşları ile ödeme kaydedici cihaz üreticileri kendilerine izin yazısında bildirilen tarihten geçerli olmak üzere Tebliğ’de belirtilen sistem kapsamında ödeme/tahsilat ve elektronik belgelerin düzenlemesi hususunda iş birliği yapacakları özel entegratörlerle birlikte mükelleflere hizmet verebilmektedirler. İzin verilen finans kuruluşları ile ödeme kaydedici cihaz üreticilerine ve özel entegratörlere ilişkin bilgiler www.efatura.gov.tr internet adresinde yayımlanmaktadır.

Güvenli Mobil Ödeme Nedir?

Güvenli Mobil Ödeme (“GMÖ”); mükelleflerin, ticari faaliyetleri kapsamında Point of Sale (“POS”) cihazı, yazar kasa ve anlaşmalı banka kurumları sayesinde yapılan ödeme/tahsilat işlemlerinin tablet ve telefon gibi genel kullanımı olan cihazlarla da yapılmasını öngören sistemi ifade etmektedir.

GMÖ sayesinde mükellefler hem yazar kasa ve POS gibi ödeme cihazlarının satın alınmasından doğan masrafları hem de bunlara ait kırtasiye giderlerini ödememektedir. Ayrıca GMÖ yeni bir sistem olması sebebiyle ödeme işlemlerinin kontrolü ve raporlama gibi spesifik işlemleri yapmak için daha kullanışlı bir araçtır.

Ödeme Aracı ve Ödeme Kabul Eden Araçlar Nelerdir?

Tebliğ’in lafzından ödeme aracı olarak bankalar, elektronik para kuruluşları, ödeme kuruluşlarınca ödeme işlemlerinin yapılmasına olanak sağlayan fiziki/sanal kartlar ya da bu kuruluşların hesaplarından ödemeyi gerçekleştirebilecek bilgileri barındıran ve fiziki niteliği bulunmayan yazılımsal uygulamalar (QR, NFC vb.) anlaşılmaktadır.

Ödeme aracını kabul ederek ödemeyi gerçekleştirebilen fiziki donanım veya yazılımsal uygulamalar, ödeme kabul eden araç olarak tanımlamaktadır. Ödeme kabul eden araçların finans kuruluşu ya da ödeme kaydedici cihaz üreticisi tarafından güvenliği sağlanmış ve Tebliğ kapsamındaki satış-tahsilat-belge oluşturma süreçlerine ilişkin işlemlerin doğru bir şekilde yapılmasına ait sorumluluğu bunlar tarafından kabul edilmiş nitelikte olması gerekmektedir. Ödeme kabul eden araçların Tebliğ’de belirtilen elektronik belgelerin oluşturulması sürecinde belgelerde yer alması gereken zorunlu bilgileri temin edecek özellikte olması zorunludur.

Ödeme kabul eden araçlar sadece Tebliğ’de tanımlanan finans kuruluşları ya da ödeme kaydedici cihaz üreticileri tarafından belirtilen sistemden yararlanmak isteyen mükelleflere verilebilmektedir.

Elektronik Belge Nedir?

Elektronik belge bilgi sisteminde kullanılmak üzere elektronik biçimde sunulan, dijital imza ve elektronik imza ile onaylanan bir belgedir. Bu tanımlamanın mevzuatın çizdiği usul ve esaslara paralel olarak sınırlandırılması gerekmektedir. Çünkü Vergi Usul Kanunu genel tebliğlerinde öngörülen usul ve esaslara uygun olarak üretilen belgeler ancak elektronik belge olarak kabul edilmektedir.

Elektronik belgeler, işlem süreçlerinde özellikle sayısal verilerde raporlama ve analizlerin yapılması açısından kolaylık sağlamaktadır.

GMÖEBYS’den Kimler Yararlanabilir?

GMÖEBYS, Tebliğ’de belirtilen finans kuruluşları ya da ödeme kaydedici cihaz üreticileri tarafından sunulmaktadır. GMÖEBYS’den ihtiyari olarak faydalanabilecek mükellef grupları Tebliğ’de aşağıdaki gibi sayılmıştır:

Ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler,
İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler,
Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler,
Serbest meslek kazancı elde eden mükellefler,
Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazancı elde eden mükellefler,
Vergiden muaf esnaf.

SONUÇ

GMÖEBYS’lerin, pratik kullanımları hem zamandan hem de paradan tasarrufa yardımcı olması sebebiyle bugün ticari hayatta birçok mükellef tarafından kullanılmakta olup olağan hale gelmiştir.

Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No. 507) düzenlemeler çerçevesinde GMÖBYS’lerin vergisel düzenlemeleri yasal zemine oturtulmuş ve mükellefler tarafından kullanımına ilişkin soru işaretleri giderilmiştir.

Her ne kadar Tebliğ kapsamında düzenlemeler getirilmiş olsa da dijitalleşmenin artmış olduğu günümüzde GMÖEBYS’lerin kullanımının ve bu kullanıma bağlı olarak oluşabilecek hukuki açıkların artacağı kanaatindeyiz. Bu doğrultuda GMÖEBYS’ler ile ilgili yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulacaktır.

Tebliğ metninin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.